ЕКОНОМІЧНА ЕФЕКТИВНІСТЬ І БІОЕНЕРГЕТИЧНА ОЦІНКА ВИРОЩУВАННЯ ТОВАРНОЇ ПРОДУКЦІЇ САЛАТУ ПОСІВНОГО ЛИСТКОВОГО (LACTUCA SATIVA L. VAR. SECALINA ALEF.)
Ключові слова:
салат посівний, розсадний спосіб, урожайність, рівень рентабельностіАнотація
Зауважено, що з огляду на російсько-українську війну споживання свіжої товарної продукції населенням України у шість–сім разів нижче за раціональні норми і має сезонний характер. Особливо відчутний брак екологічно-безпечної свіжозібраної продукції в осінньо-зимовий період. Досліджено, що салат посівний (Lactuca sativa L.) – скоростигла і морозостійка культура, що дозволяє висівати в декілька строків, упродовж усього року. Його можна вирощувати як попередник для тепло-вимогливих рослин, а також як ущільнювач та післяжнивну культуру. Це хороший та ефективний спосіб використання землі на малих площах.
На сучасному етапі розвитку інфраструктури овочівництва насамперед беруть до уваги не лише користь овочевої культури, а й витрати різних видів енергії на її вирощування. До низьковитратних культур відносять зеленні, зокрема салат посівний, продукція якого надходить з відкритого ґрунту в дуже ранній весняний період, а вирощування в закритому ґрунті дає змогу постачати його населенню в зимовий і зимово-весняний періоди.
Досліджено сорти салату посівного національної селекції: Сніжинка (контроль), Дублянський, Малахіт, Зорепад, для яких розраховано економічну ефективність та зроблено біоенергетичну оцінку вирощування товарної продукції в умовах Західного Лісостепу України.
Зауважено, що в середньому за три роки досліджень урожайність досліджуваних сортів листкової різновидності переважала контроль (Сніжинка) на 2,20−4,56 т/га за розсадного способу вирощування (горщечкова розсада). Показники економічної ефективності виробництва товарної продукції салату листкового свідчать, що рівень рентабельності залежав від способу вирощування та сорту. Рівень рентабельності коливався в межах 86−130 % для сортів Lactuca sativa var. secalina L. Собівартість товарної продукції салату листкового за розсадного способу вирощування була 746−963 грн/т.
Результати біоенергетичної оцінки із використанням окремих елементів технології вирощування забезпечили врожайність сортів салату листкового на рівні 21,0−33,0 т/га (розсадний спосіб вирощування – горщечкова розсада), 20,0−32,0 т/га (розсадний спосіб вирощування – касети). Коефіцієнт біоенергетичної ефективності виробництва товарної продукції салату листкового за роки досліджень утворив 1,20−1,40 відповідно до способу вирощування.
Посилання
Bolotskykh O. S., Dovhal M. M. Methodology for bioenergy assessment of technology in vegetable growing. Kharkiv: Dokuchaev State Agrarian University, 1999. 28 p. (in Ukrainian).
Bondarenko H. L., Yakovenko K. I. Methodology of research in vegetable growing and melon cultivation. Kharkiv: Osnova, 2001. 370 p. (in Ukrainian).
Cherednichenko O. O., Chaika Ye. A. Economic aspects of vegetable production in Ukraine. Economics and Business Management. 2022. No 13 (3). P. 87–97. URL: https://doi.org/10.31548/economics13(3).2022.74-83 (Accessed February 12, 2025) (in Ukrainian).
Dukhnytskyi B. V., Novichkov O. V., Polupan V. M. The vegetable crop market in Ukraine. Economics of AIC. 2017. No 10. P 56–60. (in Ukrainian).
Dydiv O. Y., Leshchuk N. V. The productivity of sowing salad in the conditions of the Western region of Ukraine. Bulletin of Lviv National Agrarian University: Agronomy series. Lviv, 2011. No 15. P. 389–393. (in Ukrainian).
Krykunova V. M., Avercheva N. O. Priorities and peculiarities of supply formation in the vegetable market in Ukraine. Bulletin of Uzhhorod National University: series: International Economic Relations. 2020. Nо 29. P. 84–93. URL: https://doi.org/10.32782/2413-9971/2020-29-17 (Accessed January 08, 2025) (in Ukrainian).
Leschuk N., Khareba O., Orlenko N., Dydiv O. The use of grouping morphological characteristics of Lettuce varieties L. var. capitata for the difference test in Ukraine. International Journal of Botany Studies. 2020. Vol. 5, Issue 6. P. 516–522. URL: https://www.botanyjournals.com/assets/archives/2020/vol5issue6/5-6-40761.pdf (Accessed January 20, 2025) (In English).
Leshchuk N. V. Selection of Lactuca sativa var. capitata L. lettuce varieties for seedling and non-seedling cultivation. Plant Varieties Studying and Protection. 2008. No 7. P. 66–73. (in Ukrainian).
Leshchuk N. V., Dydiv O. Y., Khareba O. V. Features of the formation of a conveyor belt for commercial products of Lactuca sativa L. salad varieties in the Western Forest-Steppe of Ukraine. Plant Varieties Studying and Protection. 2020. 15 (3). P. 273–278. URL: https://doi.org/10.21498/2518-1017.15.3.2019.181085 (Accessed January 12, 2025) (in Ukrainian).
Lohosha R. V., Mazur K. V., Krychkovskyi V. Yu. Marketing research of the vegetable market in Ukraine: monograph. Vinnytsia: TOV “TVORY”, 2021. 344 p. (in Ukrainian).
Methodology for conducting qualification expertise of plant varieties for suitability for distribution in Ukraine. Methods for determining the quality indicators of crop production. Edited by S. O. Tkachyk. Vinnytsia, 2016. 159 p. (in Ukrainian).
Official website of the Ministry of Agrarian Policy and Food of Ukraine. URL: https://minagro.gov.ua/ (Accessed December 15, 2024) (in Ukrainian).
Official website of the State Statistics Service of Ukraine. URL: http://www.ukrstat.gov.ua (Accessed January 14, 2025) (in Ukrainian).
On approval of the Concept of the State Target Program for the Development of Vegetable Growing for the Period until 2025: Order of the Cabinet of Ministers of Ukraine No 1333-r dated October 21, 2020. URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1333-2020-%D1%80#Text (Accessed February 08, 2025) (in Ukrainian).
Perez Dominguez I., Gomez Barbero M., Fellmann T., Chatzopoulos T., Jensen H., Philippidis G. EU commodity market development: Medium-term agricultural outlook. Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2018. 126 p. URL: https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC113987?utm_source=chatgpt.com (Accessed January 17, 2025) (In English).
Salo I. A. Development of the vegetable market in Ukraine. Economics of AIC. 2021. No 2. P. 41–48. URL: https://doi.org/10.32317/2221-1055.202102041 (Accessed December 15, 2024) (in Ukrainian).
Yatsyshyna L. K. Research on the fruit and vegetable market in Ukraine. Economy and State. 2019. No 2. P. 105–109. URL: https://doi.org/10.32702/2306-6806.2019.2.105 (Accessed January 23, 2025) (in Ukrainian).
